nabłonek jednowarstwowy płaski
kom są spłaszczone, wieloboczne (to ułatwia transport)j. kom są ułożone centralnie f.: transportowa (np. gazów na zasadzie dyfuzji), bariera fizyczna
nabłonek jednowarstwowy płaski, występowanie (4)
ściany pęcherzyków płucnych,powierzchnia skrzeli, powierzchnia ciała bezkręgowcówwyściółka naczyń włosowatych
nabłonek jednowarstwowy sześcienny
kom. mają kształt sześcianu, j. kom. położone centralnief: wydzielnicza i resorpcyjna (ponieważ liczne mitochondria, aparaty Golgiego, rozbudowana siateczka śródplazmatyczna), bariera fizyczna
nabłonek jednowarstwowy sześcienny, występowanie
ściany kanalików nerkowych wyściółka przewodów wyprowadzających i gruczołów!! - np. ślinianek
nabłonek jednowarstwowy walcowaty
kom. są wysokie, mają kształt walcaj. kom. znajdują się blisko powierzchni błony podstawowejf: wydzielnicza, resorpcyjna, bariera fizyczna
nabłonek jednowarstwowy walcowaty, występowanie
wyściółka jelit (w jelicie kom zawierają mikrokosmki), wyściółka pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych
nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy
tworzą go wysokie kom. w kształcie graniastosłupów oraz niskie, klinowatej. kom na różnych wysokościachf: ochronna wydzielnicza, resorpcyjna
nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy, występowanie
(wyściółka) duża część dróg oddechowychjajowody
nabłonek wielowarstwowy płaski
kom. są ułożone w wielu warstwach, spłaszczają się w miarę wzrostu odległości od błony podstawowejf: ochronnawyrożniamy:- rogowaciejący: ciało większości kręgowców- nierogowaciejący: przełyk, odbyt, pochwa
nabłonek wielowarstwowy płaski, występowanie
- powierzchnia ciała kręgowców- powierzchnia rogówki oka kręgowców- wyściółka jamy gębowej kręgowców
1. t powstają podczas...2. najpierw formują się:...3. z nich powstają:
1. wczesnych etapów rozwoju zarodkowego 2. ektoderma, mezoderma, endoderma3. t. nabłonkowa, nerwowa, mięścniowa
listki zarodkowe
warstwy komórek budujących zarodek, powstające podczas gastrulacji
zwierzęta dwuwarstwowe wykształcają 2 listki zarodkowe:
ektodermę i endodermę
zwierzęta trójwarstwowe wykształcają 3 listki zarodkowe:
ektodermę, endodermę, mezodermę
cechy t. nabłonkowej (3)
1. może powstawać ze wszystkich listków zarodkowych 2. kom są ułożone w sposób ścisły3. są osadzone na błonie podstawnej
błona podstawna
warstwa substancji międzykomórkowej zawierająca białka fibrylarne (włókniste), głównie kolagen.umożliwia zachowanie kształtu kom nabłonka i zapewnia transport subst chem między nimi, a sąsiadującymi tkankami
kryteria podziału nabłonków
1. wg liczby warstw (jedno- i wielowarstwowe)2. wg. kształtu kom. (nabłonek płaski, sześcienny, walcowaty, wielorzędowy) 3. wg. pełnionych funkcji (ochronny, wydzielniczy, transportujący)
cechy kom. t. łącznej
- powstają z mezenchymy, która wywodzi się z mezodermy - są ułożone w luźny sposób- wytwarzają subst. międzykom.
skład subst. międzykom.
1. bezpostaciowa subst. podstawowa,2. włókna białkowe - np. kolagenowe, sprężyste - zbudowane z elastyny
mezenchyma
zarodkowa/płodowa forma t. łącznej
rodzaje t. łącznej właściwej
zarodkowasiateczkowa włóknista luźna/wiotkawłóknista zbitatłuszczowa żółta tłuszczowa brunatna
rodzaje t. łącznej podporowej
chrzęstna szklista chrzęstna sprężystachrzęstna włóknista kostna zbita kostna gąbczasta
rodzaje t. łącznej płynnej
krewlimfahemolimfa
tkanka siateczkowa (łączna właściwa)
1. zbudowana z gwiaździstych kom. oraz subst. międzykom. z delikatnymi włóknami2. jej kom. tworzą charakterystyczną sieć (w okach subst. międzykom. i limfocyty)3. bierze udział w reakcjach immunologicznych (wraz z kom. nabłonka naczyń krwionośnych - układ siateczkowo-śródbłonkowy)4. w postaci szpiku kostnego bierze udział w tworzeniu krwi.
t. siateczkowa - występowanie
SZPIK KOSTNYWĘZŁY LIMFATYCZNE ŚLEDZIONA
tkanka włóknista luźna
1. różne kom. i duża ilość subst. międzykom. - a w niej nieregularnie ułożone włókna.2. rusztowanie, na którym opierają się inne t.3. wypełnia przestrzenie międzykom. - umożliwia wymianę subst. pomiędzy naczyniami włosowatymi, a kom.
t. włóknista luźna - występowanie
ZRĄB WIĘKSZOŚCI NARZĄDÓWWOLNE PRZESTRZENIE MIĘDZY NARZĄDAMI
tkanka włóknista zbita
mało kom. i subst. międzykom., liczne włókna - głównie kolagenowe
t. włóknista zbita - występowanie
ŚCIĘGNA I WIĘZADŁASKÓRA WŁAŚCIWA KRĘGOWCÓW
tkanka tłuszczowa żółta
1. gromadzi subst. zapasowe, f. amortyzacyjna i termoizolacyjna2. kom. zawierają jedną dużą kroplę tłuszczu
t. tłuszczowa żółta - występowanie
POD SKÓRĄWOKÓŁ NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH
tkanka tłuszczowa brunatna
1. f. termoregulacyjna - w trakcie rozkładu tłuszczu brunatnego całość uwolnionej energii zamienia się w ciepło, co umożliwia szybkie podwyższenie T ciała.2. kom. tej t. zawierają liczne małe krople tłuszczu
t. tłuszczowa brunatna - występowanie
U CZŁOWIEKA W OKRESIE NIEMOWLĘCYM U ZWIERZĄT ZAPADAJĄCYCH W STAN HIBERNACJI
cechy kom. t. mięśniowej i włókien mięśniowych
1. powstają z mezodermy2. są kurczliwe, umożliwiają wykonywanie ruchów 3. zawierają elementy cytoszkieletu - miofilamenty, zbudowane z białek: aktyny i miozyny
t. poprzecznie prążkowana szkieletowa (występowanie, kształt kom., liczba i położenie jąder, ułożenie filamentów i prążkowanie, obecność wstawek, charakter skurczów)
1. mięśnie szkieletowe2. włókna mięśniowe długie i cylindryczne 3. duża liczba jąder kom. ułożonych peryferycznie 4. filamenty cienkie i grube, ułożone na przemian (widać poprzeczne prążkowanie)5. brak wstawek6. skurcze szybkie i silne, zależne od woli
t. poprzecznie prążkowana serca (występowanie, kształt kom., liczba i położenie jąder, ułożenie filamentów i prążkowanie, obecność wstawek, charakter skurczów)
1. mięsień sercowy2. kom. mięśniowe cylindryczne o widlasto rozgałęzionych końcach3. 1/2 j. kom. położone centralnie4. filamenty cienkie i grube, ułożone na przemian (widać poprzeczne prążkowanie)5. wstawki obecne 6. skurcze szybkie, niezależne od woli
t. gładka (występowanie, kształt kom., liczba i położenie jąder, ułożenie filamentów i prążkowanie, obecność wstawek, charakter skurczów)
1. ściany narządów wewnętrznych 2. kom. mięśniowe wrzecionowate3. 1 j. kom. położone centralnie u kręgowców, 2/3 u bezkręgowców5. filamenty cienkie i grube ułożone nieregularnie - brak prążkowania 6. brak wstawek7. skurcze długotrwałe i powolne, niezależne od woli
t. chrzęstna - charakterystyka
1. utworzona z kom. chrzęstnych - chondrocytów - znajdujących się w jamkach chrzęstnych.2. w skład wchodzi również subst. międzykom. 3. NIE występują: naczynia krwionośne i nerwy
chondroblasty/ kom. chrząstkotwórcze
produkcja subst. międzykom.
chondroklasty/ kom. chrząstkogubne
rozkład chrząstki
tkanka chrzęstna szklista
włókna kolagenowe (regularnie ułożone) w subst. międzykom. chrząstka wyjątkowo wytrzymała na ściskanie
t. chrzęstna szklista - występowanie
SZKIELET ZARODKÓW KRĘGOWCÓWPOWIERZCHNIE STAWOWENIEKTÓRE POŁĄCZENIA KOŚCI - NP. ŻEBER I MOSTKA
tkanka chrzęstna sprężysta
włókna kolagenowe i nieregularne włókna sprężyste podatna na zginanie, jest sprężysta
t. chrzęstna sprężysta - występowanie
MAŁŻOWINA USZNA,ELEMENTY KRTANI
tkanka chrzęstna włóknista
grube pęczki włókien kolagenowych w subst międzykom.odporna na rozerwanie
t. chrzęstna włóknista - występowanie
DYSKI MIĘDZYKRĘGOWE SPOJENIE ŁONOWE
cechy charakterystyczne t. kostnej
1. składa się z kom kostnych oraz subst. międzykom.2. subst. międzykom. tworzy istota podstawowa wysycona solami mineralnymi (fosforan wapnia, fosforan magnezu) oraz włókna kolagenowe3. dlatego t kostna jest twarda i elastyczna
osteoblasty/ kom. kościotwórcze
budują kości, odp. za regenerację po złamaniach
osteocyty/ kom. kostne
stały składnik kości, przekształcone osteoblasty
osteoklasty/ kom. kościogubne
umożliwiają zniszczenie martwej lub zbędnej t. kostnej
tkanka kostna zbita
blaszki kostne układają się w osteony - podstawowy element strukturalny kości.osteony biegną równolegle do siebie - przestrzeń między nimi wypełniają dodatkowe blaszki TRZONY KOŚCI DŁUGICH, ZEWNĘTRZNE WARTSWY KOŚCI PŁASKICH
tkanka kostna gąbczasta
blaszki tworzą beleczki kostne o luźnym układzie, zależnym od kierunku sił działających na kośćNASADY KOŚCI DŁUGICHWNĘTRZE KOŚCI PŁASKICH
mezoderma - jakie tkanki z niej pochodzą
1. mięśniowa2. łączna3. nabłonkowa
ektoderma - jakie tkanki z niej pochodzą
1. nerwowa2. nabłonkowa
endoderma -jakie tkanki z niej pochodzą
1. nabłonkowa
nabłonki urzęsione/migawkowe (budowa, występowanie, funkcje)
na powierzchni komórek nabłonków ochronnych znajdują się rzęskidrogi oddechowe - zatrzymywanie zanieczyszczeń, oczyszczanie powietrzajajowody(migawkowy) - transport kom. jajowej
połączenia międzykomórkowe u zwierząt - funkcje
1. f. ochronna - bariery przed zbyt intensywną wymianą2. kontakt ze sąsiadującymi komórkami
rodzaje połączeń międzykomórkowych w nabłonkach
1. połączenie zamykające - uszczelnianie warstwy nabłonkowej, izolacja wewnętrznego środowiska od zewnętrznego. usytuowane w szczytowych częściach kom.2. desmosomy - łączenie w sposób mechaniczny. z nimi połączone pośrednie filamenty cytoszkieletu, wytrzymałość mechaniczna.3. neksus, połączenie szczelinowe - z koneksonów tworzących kanały - przez nie kontaktują się cytoplazmy sąsiadujących kom. umożliwiają one transport jonów i małych cząsteczek. występują również w t. nerwowej oraz mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca